1. E-commerce là gì?
E-commerce (viết tắt của Electronic Commerce – thương mại điện tử) là việc mua bán hàng hóa và dịch vụ qua các nền tảng điện tử như website, ứng dụng di động, sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada…). Thay vì giao dịch trực tiếp, các hoạt động như đặt hàng, thanh toán và giao nhận đều diễn ra trực tuyến.
Khác với E-business:
- E-commerce chỉ tập trung vào giao dịch mua bán (mua hàng, thanh toán, giao hàng).
- E-business bao quát hơn, gồm mọi hoạt động kinh doanh số hóa: quản lý chuỗi cung ứng, dịch vụ khách hàng, marketing trực tuyến, CRM…
2. Những lợi ích vượt trội mà E-commerce mang lại
Với quy mô thị trường đạt khoảng 25 tỷ USD vào năm 2024 và dự kiến tiếp tục tăng trưởng mạnh trong năm 2025, thương mại điện tử (E-commerce) đang trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế số của Việt Nam. Sự phát triển này không chỉ mang lại lợi ích to lớn cho doanh nghiệp mà còn nâng cao trải nghiệm mua sắm cho người tiêu dùng.
Đối với doanh nghiệp:
- Tiếp cận thị trường toàn cầu mà không còn giới hạn địa lý, mở rộng khả năng tìm kiếm khách hàng tiềm năng.
- Giảm chi phí vận hành như thuê mặt bằng hay đội ngũ nhân sự cồng kềnh.
- Hoạt động 24/7, phục vụ khách hàng mọi lúc, ngay cả khi doanh nghiệp nghỉ lễ.
- Thu thập dữ liệu khách hàng để phân tích hành vi, từ đó dễ dàng cá nhân hóa trải nghiệm và tăng mức độ hài lòng.
- Nâng cao sức cạnh tranh, tận dụng công nghệ để tối ưu quy trình bán hàng, vận hành và marketing.
Đối với người tiêu dùng:
- Mua sắm tiện lợi bất cứ lúc nào, dù đang ở nhà hay đang di chuyển.
- Đa dạng lựa chọn, từ hàng hóa đến dịch vụ, trong và ngoài nước.
- So sánh giá và chất lượng dễ dàng qua nhiều kênh và công cụ, đảm bảo mua được sản phẩm ưng ý.
- Tiết kiệm thời gian, công sức, không cần di chuyển hay xếp hàng chờ đợi.
3. Các loại hình E-commerce phổ biến nhất hiện nay
Thị trường thương mại điện tử không chỉ đa dạng về ngành hàng mà còn phong phú ở các loại hình (mô hình) giao dịch. Dưới đây là những mô hình E-commerce phổ biến nhất, giúp bạn xác định đâu là phương án phù hợp cho doanh nghiệp hoặc dự án kinh doanh của mình.
- B2C (Business-to-Consumer): Doanh nghiệp bán trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng. Đây là mô hình phổ biến nhất và dễ thấy qua các sàn TMĐT lớn như Shopee Mall hoặc website bán hàng của các thương hiệu.
- B2B (Business-to-Business): Giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp. Ví dụ điển hình là Alibaba – nền tảng cho phép nhà sản xuất và nhà phân phối kết nối với nhau, phục vụ nhu cầu sỉ.
- C2C (Consumer-to-Consumer): Người tiêu dùng bán hàng hóa hoặc dịch vụ cho người tiêu dùng khác. Các kênh phổ biến như Chợ Tốt, các group mua bán trên Facebook hoặc gian hàng cá nhân trên Shopee, Lazada.
- C2B (Consumer-to-Business): Người tiêu dùng cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho doanh nghiệp. Ví dụ: các freelancer cung cấp dịch vụ thiết kế, người bán ảnh stock hoặc review sản phẩm cho thương hiệu.
4. Các thành phần cốt lõi của mô hình E-commerce
Để hoạt động hiệu quả, E-commerce cần một hệ sinh thái hoàn chỉnh, từ hạ tầng kỹ thuật đến quy trình phục vụ khách hàng. Dưới đây là các thành phần cốt lõi mà bất kỳ mô hình thương mại điện tử nào cũng cần đảm bảo:
- Các kênh E-commerce: Bao gồm website bán hàng, ứng dụng di động (mobile app) và sàn giao dịch thương mại điện tử (Marketplace) như Shopee, Lazada, Tiki. Đây là nơi hiển thị sản phẩm, kết nối người mua – người bán và xử lý các giao dịch.
- Hệ thống quản lý sản phẩm và đơn hàng: Đóng vai trò trung tâm, quản lý tồn kho, giá cả, trạng thái đơn hàng và luồng vận hành.
- Cổng thanh toán điện tử và phương thức thanh toán: Cho phép khách hàng thanh toán nhanh chóng, bảo mật qua các kênh như VNPay, Momo, Paypal hoặc thẻ tín dụng.
- Logistics và quản lý chuỗi cung ứng: Bao gồm kho hàng, giao nhận, vận chuyển. Yếu tố này đảm bảo sản phẩm đến tay khách hàng đúng hẹn và nguyên vẹn.
- Marketing và tiếp thị trực tuyến: Kết hợp SEO, quảng cáo trả phí (Google Ads, Facebook Ads), social commerce và các chiến dịch email marketing.
- Dịch vụ chăm sóc khách hàng trực tuyến: Hệ thống hỗ trợ như chatbot, hotline, live chat giúp giải quyết nhanh thắc mắc, khiếu nại và tăng tỷ lệ hài lòng.
5. E-commerce tại Việt Nam: Tiềm năng và Thách thức
Sau khi hiểu cách E-commerce vận hành, sẽ dễ nhận thấy Việt Nam đang là một điểm nóng của thương mại điện tử. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, tổng giá trị giao dịch thương mại điện tử (GMV) Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 22 tỷ USD, dự kiến cán mốc 63 tỷ USD vào năm 2030. Sự bùng nổ này mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp nhưng cũng không ít rào cản cần vượt qua.
Tổng quan thị trường TMĐT Việt Nam:
- Tăng trưởng mạnh mẽ: Thị trường thương mại điện tử Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, với GMV đạt 22 tỷ USD vào năm 2024, tăng từ 19 tỷ USD năm 2023.
- Sự phổ biến của mua sắm trực tuyến: Với dân số trẻ và tỷ lệ sử dụng internet cao, người tiêu dùng Việt Nam ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến, đặc biệt thông qua thiết bị di động.
Những cơ hội vàng cho doanh nghiệp Việt:
- Hạ tầng thanh toán điện tử phát triển: Ví điện tử, mã QR, ngân hàng số ngày càng tiện lợi.
- Chính sách hỗ trợ của chính phủ: Kế hoạch phát triển thương mại điện tử quốc gia đã được phê duyệt, tạo môi trường thuận lợi.
- Cơ hội xuất khẩu: E-commerce giúp doanh nghiệp Việt vươn ra thị trường quốc tế mà không tốn kém chi phí mở chi nhánh.
Các rào cản và thách thức cần vượt qua:
- Hạ tầng logistics chưa đồng đều: Việc giao hàng nhanh chóng và hiệu quả vẫn là thách thức, đặc biệt ở các khu vực nông thôn và vùng sâu, vùng xa.
- Niềm tin của người tiêu dùng: Tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng và lừa đảo trực tuyến ảnh hưởng đến lòng tin của khách hàng đối với mua sắm trực tuyến.
- Cạnh tranh khốc liệt: Sự hiện diện của các “ông lớn” quốc tế như Shopee, Lazada và TikTok Shop tạo áp lực lớn cho các doanh nghiệp nội địa, đòi hỏi họ phải đổi mới và nâng cao chất lượng dịch vụ để cạnh tranh.
Tóm lại, thương mại điện tử tại Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, mang lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa tiềm năng này, các doanh nghiệp cần chủ động vượt qua những thách thức hiện hữu và không ngừng đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
6. Cách bắt đầu kinh doanh E-commerce hiệu quả
Trong bối cảnh thương mại điện tử tại Việt Nam đạt quy mô hơn 25 tỷ USD vào năm 2024, việc bắt đầu kinh doanh online đang trở nên hấp dẫn hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, để tránh lãng phí nguồn lực và đạt hiệu quả, người mới cần nắm rõ từng bước triển khai quan trọng dưới đây.
Bước 1: Nghiên cứu thị trường và lựa chọn sản phẩm/dịch vụ
Trước hết, hãy xác định nhu cầu thực tế của khách hàng và xu hướng tiêu dùng. Việc tìm kiếm ngách thị trường (niche) sẽ giúp bạn tránh cạnh tranh trực tiếp với các “ông lớn”, đồng thời tối ưu hóa lợi nhuận và xây dựng thương hiệu bền vững.
Bước 2: Xây dựng kế hoạch kinh doanh E-commerce
Một kế hoạch rõ ràng sẽ là kim chỉ nam cho mọi hoạt động. Hãy đặt ra mục tiêu kinh doanh cụ thể và khả thi, đồng thời lập ngân sách chi tiết, bao gồm cả chi phí vận hành, marketing và quỹ dự phòng rủi ro.
Bước 3: Lựa chọn mô hình và kênh E-commerce phù hợp
Tùy vào nguồn lực và ngành hàng, bạn có thể chọn mô hình B2C, B2B, C2C hoặc C2B. Sau đó, hãy so sánh ưu – nhược điểm của các nền tảng như Shopify, WooCommerce, Haravan, Sapo để đưa ra lựa chọn phù hợp với mục tiêu kinh doanh của mình.
Tìm hiểu thêm mô hình kinh doanh B2B tại bài viết B2B là gì? Đặc điểm, vai trò và lợi ích của mô hình B2B
Bước 4: Đăng ký dịch vụ E-commerce và hiểu rõ phí dịch vụ
Thay vì tự xây dựng website, nhiều doanh nghiệp mới bắt đầu chọn dịch vụ e-commerce do các nền tảng tại Việt Nam như MIC Creative, Haravan, Sapo, Bizweb,… cung cấp. Đây là những gói giải pháp hỗ trợ từ thiết kế website, tích hợp cổng thanh toán (Momo, VNPay), quản lý đơn hàng đến công cụ marketing số.
Dịch vụ E-commerce thường có gói miễn phí cơ bản (free trial), nhưng để sử dụng đầy đủ tính năng, bạn sẽ cần trả phí dịch vụ định kỳ (theo tháng hoặc năm). Phí này bao gồm:
- Phí duy trì website.
- Phí giao dịch trên mỗi đơn hàng.
- Phí cổng thanh toán trung gian.
- Phí nâng cấp (khi tăng traffic, lưu trữ dữ liệu).
Bạn có thể xem thêm chi tiết các mức phí dịch vụ tại bài viết Tổng hợp phí bán hàng Shopee, Lazada, TikTok Shop (Cập nhật mới nhất 2024)
Bước 5: Xây dựng thương hiệu và chiến lược marketing
Tiếp theo, bạn nên đầu tư vào hình ảnh thương hiệu, nội dung chất lượng và trải nghiệm người dùng (UI/UX) là chìa khóa thành công. Bên cạnh đó, hãy triển khai các chiến dịch SEO, quảng cáo trả phí và mạng xã hội để tiếp cận đúng khách hàng mục tiêu.
Bước 6: Chú trọng trải nghiệm khách hàng và dịch vụ hậu mãi
Cuối cùng, hãy đảm bảo quy trình mua sắm thuận tiện, an toàn và dễ hiểu cho khách hàng. Đồng thời, cung cấp dịch vụ hỗ trợ kịp thời qua live chat, hotline hoặc chatbot để tăng sự hài lòng và giữ chân khách hàng lâu dài.
Lưu ý một số sai lầm cần tránh:
- Không nghiên cứu kỹ thị trường dẫn tới đầu tư vào sản phẩm kém, dẫn đến thất bại.
- Bỏ qua tầm quan trọng của marketing và tối ưu hóa chuyển đổi khiến website “vắng bóng” khách hàng.
- Thiếu chuẩn bị về logistics và quản lý chuỗi cung ứng ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm khách hàng và uy tín thương hiệu.
7. Xu hướng E-commerce nổi bật năm 2025 và tương lai
Khi đã nắm vững các bước khởi đầu, việc cập nhật xu hướng mới nhất trong thương mại điện tử sẽ giúp bạn đón đầu thị trường và duy trì lợi thế cạnh tranh. Dưới đây là những xu hướng E-commerce được dự báo sẽ bùng nổ trong năm 2025 và tương lai gần:
- Cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm với AI
Các nền tảng như Amazon và Shopify đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm, từ việc gợi ý sản phẩm đến tạo nội dung tiếp thị. Nghiên cứu cho thấy việc áp dụng AI giúp tăng doanh số bán hàng lên đến 20% nhờ vào khả năng hiểu và đáp ứng nhu cầu cá nhân của khách hàng.
- Social Commerce – Mua sắm qua mạng xã hội
Tại Việt Nam, TikTok Shop đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, chiếm 20% tổng doanh thu thương mại điện tử trong nửa đầu năm 2023. Điều này cho thấy xu hướng người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm thông qua các nền tảng mạng xã hội.
- Livestream bán hàng và Video Shopping
Livestream bán hàng đang trở thành kênh bán hàng hiệu quả, đặc biệt tại các thị trường châu Á.
Ví dụ, tại Trung Quốc, doanh số từ livestream thương mại điện tử đã đạt gần 682,5 tỷ USD vào năm 2023, tăng mạnh so với 57,12 tỷ USD năm 2019.
- M-Commerce (Mobile Commerce) tiếp tục thống trị
Dự báo đến năm 2025, thương mại di động sẽ chiếm khoảng 59% tổng doanh số bán lẻ trực tuyến toàn cầu, tương đương 4,01 nghìn tỷ USD. Điều này phản ánh xu hướng người tiêu dùng ngày càng ưu tiên mua sắm qua thiết bị di động.
- Trải nghiệm Omnichannel (Đa kênh đồng nhấd)
Các nhà bán lẻ hiện đại đang tích hợp các kênh bán hàng trực tuyến và ngoại tuyến để cung cấp trải nghiệm mua sắm liền mạch cho khách hàng. Ví dụ, Kmart đã đầu tư 500 triệu USD vào trung tâm hoàn thiện đơn hàng omnichannel tại Úc nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng và đáp ứng nhu cầu khách hàng một cách linh hoạt hơn.
- E-commerce xuyên biên giới (Cross-border E-commerce)
Việt Nam đang tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và RCEP để thúc đẩy thương mại điện tử xuyên biên giới. Điều này giúp doanh nghiệp Việt mở rộng thị trường quốc tế và tăng cường xuất khẩu thông qua các nền tảng trực tuyến.
8. Kết luận
Qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu e-commerce là gì, các lợi ích, mô hình hoạt động và những bước triển khai cơ bản sẽ giúp bạn không bị bỏ lại trong cuộc đua số hóa. Quan trọng hơn, nắm bắt các xu hướng mới như AI, social commerce hay livestream bán hàng sẽ mở rộng cánh cửa thành công và tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.
Nếu bạn đang có nhu cầu liên quan đến dịch vụ Digital Marketing cùng các dịch vụ khác, hãy liên hệ ngay với MIC Creative để được tư vấn giải pháp tối ưu nhất. Chúng tôi tự tin là đối tác Marketing nắm bắt thị trường, thấu hiểu khách hàng, thành thạo công cụ và luôn luôn sáng tạo.
