1. Tại sao nên sử dụng công thức khi viết content?
Trong bối cảnh truyền thông thương mại mạnh mẽ, nội dung không chỉ phải “viết hay”, mà phải đúng cấu trúc, đúng điểm chạm và phù hợp hành vi tiếp nhận. Bởi vậy, các công thức viết content ra đời như một giải pháp giúp người viết đảm bảo logic thuyết phục trong truyền tải và nhất quán trong triển khai.
Ngoài ra, người viết sẽ nhận được những lợi ích cụ thể sau khi áp dụng các công thức viết content vào chiến lược nội dung của mình:
- Content theo công thức giúp tiết kiệm thời gian: Sử dụng công thức giúp người viết có sẵn khung sườn triển khai, tránh mất thời gian nghĩ bố cục. Việc đào tạo và vận hành đội content cũng trở nên dễ dàng, tiết kiệm chi phí và công sức.
- Tăng khả năng truyền đạt đúng insight người đọc: Các công thức được xây dựng dựa trên tâm lý hành vi người đọc, giúp định hướng nội dung theo mạch cảm xúc từ quan tâm đến hành động. Nhờ đó, thông điệp dễ chạm đúng nhu cầu và tăng hiệu quả chuyển đổi.
- Dễ kiểm soát hiệu suất (CTR, time-on-page, chuyển đổi): Nội dung có cấu trúc rõ ràng giúp kiểm soát và A/B test hiệu quả. Các chỉ số như tỷ lệ nhấp, thời gian ở lại trang hay chuyển đổi có thể được phân tích và cải thiện theo từng phần cụ thể.
2. Các công thức viết content ứng dụng trong thương mại
Viết content theo công thức không làm mất đi sự sáng tạo. Ngược lại, nó giúp người viết triển khai thông điệp một cách mạch lạc, hiệu quả và đúng với hành vi tiếp nhận của người đọc. Dưới đây là 7 công thức kinh điển, được ứng dụng rộng rãi từ viết quảng cáo đến email, social media hay landing page.
2.1. AIDA – Attention, Interest, Desire, Action
AIDA là công thức được sử dụng nhiều nhất trong quảng cáo và nội dung chuyển đổi vì nó mô phỏng sát hành trình tâm lý của người tiêu dùng khi ra quyết định. Nhờ đó, bài viết sẽ tăng khả năng giữ chân người đọc và tạo luồng dẫn dắt cảm xúc rõ ràng – từ nhận thức đến chuyển đổi.
Cấu trúc của công thức AIDA bao gồm các thành tố sau:
- Attention (Chú ý): Mở bài cần đánh trúng cảm xúc hoặc nhu cầu cấp thiết của người đọc bằng tiêu đề mạnh, câu hỏi kích thích, số liệu gây sốc hoặc hình ảnh cụ thể.
- Interest (Quan tâm): Ngay sau khi thu hút sự chú ý, nội dung phải nuôi dưỡng sự tò mò bằng thông tin liên quan trực tiếp đến vấn đề họ đang gặp phải.
- Desire (Khao khát): Chuyển từ quan tâm sang mong muốn bằng cách nhấn vào lợi ích cá nhân, kết quả mong đợi, hoặc những thay đổi tích cực có thể đạt được.
- Action (Hành động): Kết bài với lời kêu gọi rõ ràng, cụ thể – yêu cầu người đọc thực hiện một hành động duy nhất, ví dụ: “Đăng ký ngay”, “Tải bản demo”, “Mua ngay hôm nay”.
Công thức AIDA thường được ứng dụng vào một số trường hợp sau:
- Quảng cáo sản phẩm.
- Landing page bán hàng.
- Email giới thiệu dịch vụ.
Dưới đây là ví dụ về công thức AIDA được Xanh SM sử dụng trong bài đăng fanpage.
2.2. PAS – Problem, Agitate, Solution
PAS là công thức chuyên dùng cho các nội dung nhắm đến “nỗi đau”, một trong những động lực lớn nhất khiến người dùng hành động. Công thức này hiệu quả vì nó kích thích hành động dựa trên nỗi đau, giúp người đọc cảm thấy được thấu hiểu và nhìn thấy lối thoát.
PAS có cấu trúc như sau:
- Problem (Vấn đề): Mở đầu bằng việc chỉ ra một vấn đề rõ ràng, phổ biến, càng cụ thể càng dễ tạo kết nối.
- Agitate (Khuấy động): Làm trầm trọng vấn đề bằng cách gợi ra hệ quả nếu không giải quyết, tăng cảm giác cấp bách. Đây là bước quan trọng để “đào sâu” vào cảm xúc.
- Solution (Giải pháp): Đưa ra một giải pháp thực tế, dễ tiếp cận, đúng lúc để giải tỏa cảm xúc căng thẳng vừa tạo ra.
Lưu ý: nên tránh bán hàng ngay lập tức mà cần chứng minh giải pháp là đáng tin.
Công thức PAS chủ yếu được ứng dụng trong các trường hợp:
- Social media dạng chia sẻ, viral.
- Email marketing gỡ rối tâm lý người đọc.
- Blog chuyên sâu theo hướng vấn đề, giải pháp.
Dưới đây là một ví dụ công thức PAS được viết bởi phòng khám da liễu. Bài viết xoáy sâu vào các trường hợp lấy mụn không sát khuẩn.
2.3. BAB – Before – After – Bridge
Công thức BAB tập trung vào sự chuyển đổi trạng thái và thường dùng để kể câu chuyện thay đổi, rất phù hợp cho các nội dung thiên về cảm xúc và hành trình khách hàng. Công thức giúp kích hoạt trí tưởng tượng và cảm xúc tích cực, khiến người đọc hình dung bản thân sau khi áp dụng giải pháp.
Cấu trúc của công thức viết content BAB gồm:
- Before (Trước): Mô tả tình trạng ban đầu – điểm đau, bất tiện, trạng thái chưa có giải pháp.
- After (Sau): Vẽ ra viễn cảnh tích cực – nơi người đọc mong muốn được chạm đến (giải quyết xong, hiệu quả tăng, trải nghiệm tốt hơn…).
- Bridge (Cầu nối): Trình bày cách thức để chuyển đổi từ “trước” sang “sau”. Đây chính là điểm giới thiệu giải pháp/dịch vụ/sản phẩm, nhưng cần làm khéo léo để tránh bị coi là quảng cáo lộ liễu.
BAB thưởng được ứng dụng:
- Case study thực tế
- Bài blog kể chuyện thương hiệu hoặc khách hàng.
- Nội dung bán hàng cảm xúc (empathy marketing).
Bài viết của phòng khám da liễu dưới đây sử dụng công thức BAB để nhấn mạnh tình trạng trước và sau khi trị mụn đã cải thiện như nào.
2.4. 4C – Clear, Concise, Compelling, Credible
4C là công thức tối ưu dành cho các nội dung cần tính minh bạch, súc tích và đáng tin. Rất phù hợp trong môi trường B2B, giáo dục hoặc lĩnh vực có yêu cầu cao về tính chuyên môn.
Ngoài ra, công thức giúp đảm bảo nội dung dễ tiếp cận và truyền tải nhanh, đặc biệt với người đọc có ít thời gian hoặc đang tìm thông tin chuyên sâu để ra quyết định.
Công thức 4C được cấu thành từ các thành tố sau:
- Clear (Rõ ràng): Trình bày khái niệm, lợi ích hoặc hướng dẫn một cách mạch lạc, dễ hiểu. Tránh thuật ngữ chuyên môn gây nhiễu (nếu có, phải giải thích).
- Concise (Ngắn gọn): Mỗi câu chỉ nên tập trung vào một ý. Tránh lặp lại không cần thiết, loại bỏ phần dư thừa.
- Compelling (Thuyết phục): Dù ngắn gọn nhưng vẫn phải gây hứng thú, có giá trị thực tiễn hoặc insight bất ngờ.
- Credible (Đáng tin cậy): Sử dụng dữ liệu, case study, dẫn chứng thực tế hoặc trích dẫn chuyên gia để tăng độ tin cậy.
Công thức 4C thường ứng dụng cho một số trường hợp như sau:
- Blog chuyên môn.
- Ebook / tài liệu hướng dẫn.
- Nội dung website B2B, dịch vụ kỹ thuật.
- Bài PR cần thể hiện uy tín và minh bạch.
Dưới đây là trang giới thiệu About Us của thương hiệu trà Bird&Blend Tea. Nội dung trên trang được trình bày logic, đủ 4 yếu tố Clear, Concise, Compelling và Creadible. Đầu tiên họ giới thiệu rõ ràng về tên thương hiệu kèm sản phẩm dịch vụ chính (Clear); tiếp đến họ kể ngắn gọn về thương hiệu đã bắt đầu như nào (Concise); họ tiếp tục thuyết phục người đọc bằng những giá trị mà thương hiệu quan tâm tới (Compelling); cuối cùng là những lời đánh giá chân thực về khách hàng của thương hiệu (Creadible).
2.5. 4P – Picture, Promise, Prove, Push
Công thức 4P là mang tính dẫn dắt cảm xúc từ theo một hành trình: từ hình dung → kỳ vọng → niềm tin → hành động. Trong nội dung bán hàng, tư vấn, landing page, người viết thường sử dụng công thức 4P.
Công thức 4P bao gồm những thành tố sau:
- Picture (Hình dung): Bắt đầu bằng việc vẽ ra một viễn cảnh, bối cảnh hoặc tình huống lý tưởng mà người đọc mong muốn đạt được.
- Promise (Lời hứa): Đưa ra lời hứa cụ thể về giá trị, lợi ích mà người đọc sẽ nhận được nếu hành động.
- Proof (Chứng minh): Cung cấp số liệu, review, hình ảnh, testimonial để củng cố lời hứa.
- Push (Thúc đẩy): Chốt bằng một CTA mạnh, có yếu tố khẩn cấp hoặc khuyến khích hành động ngay.
Công thức 4P được ứng dụng một số trường hợp sau:
- Landing page
- Email bán hàng
- Bài viết quảng bá dịch vụ
- Nội dung telesales script
Dưới đây là nội dung email bán hàng của một đơn vị SEO đã áp dụng công thức 4P. Toàn bộ thông tin được trình bày ngắn gọn, đúng trọng tâm
2.6. APP – Agree, Promise, Preview
APP là công thức dành riêng cho mở bài blog. Nó giúp người đọc cảm thấy được thấu hiểu ngay từ đầu, đồng thời giữ họ lại để đọc hết bài viết.
Cấu trúc của công thức APP bao gồm 3 thành tố sau:
- Agree (Đồng cảm): Gợi đúng tình huống hoặc nỗi băn khoăn người đọc đang có để tạo sự đồng thuận, gần gũi.
- Promise (Hứa hẹn): Cam kết rằng bài viết sẽ giúp họ giải quyết được vấn đề trên.
- Preview (Tóm lược): Nêu nhanh những gì nội dung sẽ đề cập – giống “mục lục ngầm” giúp giữ chân người đọc.
Những trường hợp lý tưởng để sử dụng công thức viết content APP:
- Mở đầu blog SEO.
- Bài viết dài (pillar content).
- Nội dung chuyên giải quyết vấn đề (how-to, hướng dẫn…).
2.7. Storytelling Framework
Storytelling là công thức viết thiên về cảm xúc, gắn kết thương hiệu với người đọc bằng những câu chuyện gần gũi, có chiều sâu và dễ liên tưởng. Người đọc thấy chính mình trong lời kể, qua đó họ sẽ hành động một cách tự nhiên. Đặc biệt, nội dung viết theo mô hình Storytelling thường giúp tăng độ ghi nhớ thương hiệu và niềm tin. .
Cấu trúc và cách triển khai của mô hình Storytelling như sau:
- Nhân vật: Ai là người trong câu chuyện? Có thể là khách hàng, nhân viên, thương hiệu, bạn – người viết.
- Bối cảnh: Môi trường, thời điểm, tình huống mà nhân vật gặp phải.
- Xung đột: Vấn đề, trở ngại hoặc mâu thuẫn họ gặp phải.
- Giải pháp: Họ đã làm gì? Hành động nào đã thay đổi tình hình?
- Kết quả: Những gì đã đạt được? Bài học nào rút ra?
Doanh nghiệp nên ứng dụng mô hình này vào các trường hợp sau:
- Content thương hiệu cá nhân
- Chiến dịch branding trên social
- Video viral, nội dung truyền cảm hứng
- Trang “Câu chuyện thương hiệu” (About Us)
Dưới đây là ví dụ về thương hiệu giày Huckberry, họ đã sử dụng mô hình Storytelling để kể lại về hành trình bắt đầu thương hiệu như nào. Câu chuyện có đầy đủ yếu tố nhân vật, bối cảnh, xung đột, giải pháp và kết quả là sự ra đời của thương hiệu.
Bạn có thể truy cập bài viết đầy đủ tại đây.
3. Cách lựa chọn công thức phù hợp với mục tiêu nội dung
Các công thức trên chắc chắn sẽ hỗ trợ người viết rất nhiều. Tuy nhiên, chúng tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng không có công thức nào là phù hợp tuyệt đối cho mọi trường hợp. Bởi mỗi công thức viết content đều phát huy hiệu quả tốt nhất khi được áp dụng đúng kênh truyền thông, mục tiêu chuyển đổi và hành vi người đọc.
Tiếp theo, MIC Creative sẽ hướng dẫn cách xác định công thức phù hợp với từng hoàn cảnh.
a) Chọn công thức theo kênh triển khai
Người viết nội dung cho doanh nghiệp có thể sử dụng công thức viết content phù hợp với kênh triển khai như gợi ý dưới đây:
- Blog SEO dài hạn: Đối với nội dung blog SEO, người viết nên mở bài bằng công thức APP để thu hút sự chú ý và giảm bounce rate. Phần thân bài có thể triển khai theo 4C giúp người đọc dễ theo dõi. Ngoài ra, các bài viết chia sẻ hành trình, case study nên sử dụng BAB hoặc Storytelling để tạo chiều sâu và sự tin tưởng.
- Social media (Facebook, LinkedIn, TikTok…): Người dùng mạng xã hội có thói quen lướt nhanh và thường phản ứng tốt với nội dung mang tính cảm xúc, gần gũi hoặc có yếu tố bất ngờ. Do đó, các công thức như PAS, BAB hay Storytelling sẽ hiệu quả hơn cả.
- Email marketing: Đây là kênh tiếp cận có tính chuyên nghiệp hơn, thường dành cho khách hàng B2B. Do đó chúng tôi gợi ý nên sử dụng một số công thức như PAS, 4P và AIDA để viết email bán hàng, khơi gợi sự quan tâm và kêu gọi hành động mạnh.
- Landing page bán hàng: Đây là điểm chốt trong hành trình chuyển đổi, nơi người dùng đã có sự quan tâm rõ ràng và sẵn sàng đưa ra quyết định. Hai công thức hiệu quả nhất là AIDA và 4P, giúp giữ chân người đọc từ đầu đến cuối trang, tạo cảm xúc, củng cố niềm tin và đẩy họ đến hành động như đăng ký, mua hàng hoặc để lại thông tin.
b) Chọn công thức theo mục tiêu nội dung
Bên cạnh kênh truyền thông, người viết có thể dử dụng công thức theo những mục tiêu nội dung như sau:
- Tăng tương tác / chia sẻ: Khi mục tiêu là tạo ra nội dung thu hút lượt tương tác, comment hoặc chia sẻ trên mạng xã hội, các công thức tập trung vào cảm xúc, vấn đề và câu chuyện thật sẽ phát huy tác dụng. Chúng tôi gợi ý sử dụng các công thức như PAS và Storytelling.
- Giới thiệu sản phẩm / dịch vụ: Với nội dung giới thiệu sản phẩm, dịch vụ mới hoặc thúc đẩy chuyển đổi, người viết cần mô hình dẫn dắt mạch lạc từ thu hút đến hành động. Chẳng hạn như công thức kinh điển AIDA hoặc 4P.
- Xây dựng thương hiệu cá nhân / doanh nghiệp: Với mục tiêu tăng độ nhận diện thương hiệu và tạo sự gần gũi với công chúng, Storytelling là công cụ quan trọng nhất. Việc kể câu chuyện thật, từ hành trình hình thành, phát triển, khó khăn đến thay đổi sẽ tạo ra kết nối cảm xúc mạnh mẽ với người đọc.
- Tăng thứ hạng SEO, giữ chân người đọc: Với nội dung SEO, ngoài việc tối ưu từ khóa, điều quan trọng là giữ người đọc ở lại trang lâu và đọc hết bài. Mở bài nên áp dụng APP để gây đồng cảm ngay từ dòng đầu tiên. Nội dung thân bài nên theo 4C để đảm bảo tính mạch lạc, dễ đọc, có dẫn chứng.
- Triển khai truyền thông tích hợp IMC Plan: Với những chiến dịch truyền thông tích hợp, người viết cần sử dụng linh hoạt 7 công thức trên cho từng kênh thông tin. Mỗi kênh có đặc thù khác nhau và cần khiến đọc tiếp thu thông tn dễ dàng.
c) Kết hợp linh hoạt nhiều công thức
Trên thực tế, một bài viết hiệu quả thường không chỉ tuân thủ một công thức duy nhất, mà kết hợp nhiều mô hình để phù hợp với từng đoạn mục tiêu nhỏ trong bài.
- Ví dụ: Một blog có thể mở bài bằng APP, thân bài theo 4C, và kết thúc bằng AIDA (Action mạnh).
- Hoặc một bài social viral bắt đầu bằng PAS, rồi lồng ghép storytelling để tăng tính lan tỏa.
Việc hiểu rõ bản chất từng công thức giúp bạn không chỉ viết đúng, mà còn viết sáng tạo trong khuôn khổ, giữ được hiệu quả truyền thông mà vẫn tạo cảm giác tự nhiên, không gò bó.
Trong quá trình cung cấp dịch vụ content marketing cho khách hàng, MIC Creative luôn vận dụng linh hoạt những công thức trên để tạo ra các sản phẩm đảm bảo tính sáng tạo và mục tiêu chuyển đổi. Do đó, người viết mới đừng vội bỏ qua các công thức viết content, chúng sẽ là kim chỉ nam cho chặng đường sáng tạo nội dung đầy phát triển của bạn.
4. Kết luận
Sử dụng đúng các công thức viết content không chỉ giúp tăng tốc quy trình sáng tạo, mà còn tối ưu khả năng truyền tải thông điệp và thúc đẩy hành động từ người đọc. Tùy theo từng mục tiêu và nền tảng, doanh nghiệp có thể áp dụng linh hoạt các mô hình như AIDA, PAS, 4C hay Storytelling để đạt hiệu quả cao nhất.
Nếu doanh nghiệp đang có nhu cầu sử dụng dịch vụ Content, hãy liên hệ ngay với MIC Creative để được tư vấn giải pháp tối ưu nhất. Chúng tôi tự tin là đối tác Marketing nắm bắt thị trường, thấu hiểu khách hàng, thành thạo công cụ và luôn luôn sáng tạo.
