1. Marketing căn bản là gì?
Marketing căn bản là quá trình tìm hiểu, thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu của thị trường một cách có lợi cho cả doanh nghiệp và khách hàng.
Theo Philip Kotler – cha đẻ của marketing hiện đại, “Marketing là khoa học và nghệ thuật khám phá, sáng tạo và cung cấp giá trị nhằm thỏa mãn nhu cầu của thị trường mục tiêu với lợi nhuận. Marketing xác định các nhu cầu và mong muốn chưa được đáp ứng. Nó xác định, đo lường và định lượng quy mô của thị trường đã xác định và tiềm năng lợi nhuận. Nó xác định phân khúc nào công ty có khả năng phục vụ tốt nhất và nó thiết kế và quảng bá các sản phẩm và dịch vụ phù hợp.”
Để dễ hình dung, thay vì chỉ tập trung vào quảng bá sản phẩm, marketing bao gồm toàn bộ quá trình từ nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm, xây dựng thương hiệu, định giá, truyền thông, phân phối đến chăm sóc khách hàng. Ví dụ đơn giản: một quán cà phê ở Hà Nội chọn vị trí gần văn phòng, thiết kế không gian tối giản, định giá trung bình và chạy quảng cáo nhẹ trên TikTok – tất cả đều là hành động marketing, không chỉ riêng quảng cáo.
Chính vì vậy, dù bạn làm chủ doanh nghiệp, làm sáng tạo nội dung hay đơn giản là người muốn hiểu thị trường, việc nắm vững marketing căn bản là nền tảng giúp bạn:
- Tăng khả năng ra quyết định kinh doanh chính xác hơn
- Hiểu cách xây dựng thương hiệu bền vững
- Nắm bắt xu hướng và hành vi người tiêu dùng dễ dàng hơn
2. Các mô hình marketing cơ bản và hiện đại
Khi đã hiểu rõ khái niệm marketing căn bản, bước tiếp theo là nắm vững các mô hình kinh điển đã được kiểm chứng qua thời gian. Những mô hình này không chỉ giúp hệ thống hóa kiến thức, mà còn là công cụ tư duy và triển khai chiến lược hiệu quả trong thực tế kinh doanh.
2.1. Mô hình 4P – Marketing Mix truyền thống
Mô hình 4P là nền tảng đầu tiên mọi người học khi tiếp cận marketing. Đây là hệ thống gồm bốn yếu tố cốt lõi mà doanh nghiệp cần quản lý để đưa sản phẩm ra thị trường một cách hiệu quả:
- Product (Sản phẩm): Đáp ứng đúng nhu cầu của khách hàng mục tiêu.
- Price (Giá): Phản ánh giá trị và khả năng chi trả, đồng thời định vị thương hiệu.
- Place (Kênh phân phối): Làm thế nào để sản phẩm đến tay người dùng thuận tiện nhất.
- Promotion (Chiêu thị): Các hoạt động truyền thông giúp khách hàng biết đến và lựa chọn sản phẩm.
2.2. Mô hình 7P – Mở rộng cho ngành dịch vụ
7P là phiên bản mở rộng của mô hình 4P, phù hợp hơn với ngành dịch vụ – nơi trải nghiệm của khách hàng không chỉ đến từ sản phẩm mà còn từ con người, quy trình và môi trường tiếp xúc. Mô hình này bổ sung thêm 3 yếu tố:
- People (Con người): Những ai trực tiếp tương tác với khách hàng – nhân viên bán hàng, chăm sóc, phục vụ…
- Process (Quy trình): Cách dịch vụ được triển khai – nhanh chậm, rõ ràng, dễ hiểu hay không.
- Physical Evidence (Bằng chứng hữu hình): Những yếu tố vật lý giúp khách hàng cảm nhận chất lượng – không gian, bao bì, website…
Xem thêm về mô hình 7P trong bài viết 7P trong marketing là gì? Giải mã mô hình marketing mix 7p
2.3. Mô hình STP – Phân khúc, chọn lọc và định vị
Nếu 4P và 7P giúp bạn xây dựng cách tiếp cận thị trường, thì mô hình STP là công cụ để xác định đúng đối tượng khách hàng mục tiêu. Đây là bước không thể bỏ qua trong mọi chiến lược marketing, nhất là với người mới bắt đầu. STP gồm 3 bước rõ ràng:
- Segmentation (Phân khúc thị trường): Chia thị trường thành các nhóm nhỏ dựa trên nhân khẩu học, hành vi, nhu cầu hoặc vị trí địa lý.
- Targeting (Lựa chọn thị trường mục tiêu): Xác định phân khúc phù hợp nhất để tập trung nguồn lực hiệu quả.
- Positioning (Định vị): Tạo hình ảnh rõ ràng và khác biệt cho thương hiệu trong tâm trí khách hàng mục tiêu.
Ví dụ: Biti’s Hunter không nhắm tới toàn bộ người tiêu dùng mà chọn phân khúc thị trường giới trẻ yêu thời trang và năng động, từ đó định vị mình là “giày Việt dành cho thế hệ mới”.
2.4. Mô hình AIDA và 5A – Hiểu hành vi khách hàng
Để làm marketing hiệu quả, bạn cần hiểu rõ khách hàng suy nghĩ và hành động như thế nào trước khi mua hàng.
Hai mô hình phổ biến và dễ áp dụng cho người mới là AIDA và 5A, cả hai đều mô tả hành trình ra quyết định mua.
AIDA là mô hình cổ điển, thể hiện theo từng bước cảm xúc:
- Attention (Chú ý): Khách hàng bị thu hút bởi một yếu tố nào đó (quảng cáo, thiết kế, tiêu đề…)
- Interest (Quan tâm): Họ bắt đầu tò mò, tìm hiểu thêm thông tin
- Desire (Khao khát): Nảy sinh nhu cầu muốn sở hữu
- Action (Hành động): Tiến đến quyết định mua
Xem thêm cách áp dụng AIDA vào marketing tại bài viết AIDA là gì? Cách ứng dụng mô hình trong content marketing
Khác với AIDA, 5A là mô hình hiện đại hơn, nhấn mạnh vào hành vi sau mua, khi khách hàng trở thành người ủng hộ, chia sẻ thương hiệu nếu họ hài lòng:
- Aware (Biết đến thương hiệu) -> Appeal (Bị thu hút) -> Ask (Tìm hiểu kỹ hơn) -> Act (Hành động mua hàng) -> Advocate (Giới thiệu cho người khác)
2.5. Mô hình 4C & SAVE – Marketing theo tư duy mới
Trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng khó tính và cạnh tranh ngày càng gay gắt, các mô hình truyền thống như 4P không còn đủ linh hoạt. Đó là lý do các mô hình hiện đại như 4C và SAVE ra đời, giúp người làm marketing chuyển trọng tâm từ sản phẩm sang khách hàng – điều đặc biệt quan trọng với người mới bắt đầu cần tư duy đúng ngay từ đầu.
- 4C (do Robert Lauterborn đề xuất) là phiên bản chuyển đổi từ 4P:
- Customer (Khách hàng): Sản phẩm phải giải quyết được vấn đề cụ thể của khách hàng
- Cost (Chi phí): Không chỉ là giá bán mà là toàn bộ chi phí khách hàng phải bỏ ra
- Convenience (Thuận tiện): Dễ dàng mua và sử dụng sản phẩm
- Communication (Giao tiếp): Tương tác hai chiều thay vì chỉ quảng bá một chiều
- SAVE là mô hình thay thế toàn bộ 4P theo hướng hiện đại hơn:
- Solution (Giải pháp): Khách hàng không cần sản phẩm, họ cần giải pháp
- Access (Tiếp cận): Không gian mua sắm không còn giới hạn – cần tiếp cận mọi nơi
- Value (Giá trị): Giá trị cảm nhận quan trọng hơn mức giá
- Education (Giáo dục): Truyền thông bằng kiến thức, không chỉ quảng cáo
Cả 4C và SAVE đều giúp bạn hiểu rằng khách hàng không quan tâm bạn bán gì, mà họ quan tâm bạn giúp họ được gì.
3. Các chiến lược marketing căn bản dễ áp dụng
Bên cạnh các mô hình marketing cơ bản, bạn cũng cần tìm hiểu thêm các chiến lược marketing được doanh nghiệp sử dụng phổ biến.
3.1. Chiến lược định vị (Positioning strategy)
Chiến lược định vị thương hiệu là cách bạn muốn khách hàng nhìn nhận và phân biệt thương hiệu của mình so với đối thủ. Một định vị rõ ràng giúp khách hàng ghi nhớ bạn là ai, thay vì lẫn vào thị trường đầy cạnh tranh.
Các hướng định vị phổ biến:
- Định vị theo cảm xúc: Gắn thương hiệu với một cảm giác cụ thể (an toàn, tự do, sáng tạo…).
- Định vị theo công dụng hoặc lợi ích: Nhấn mạnh giải pháp sản phẩm mang lại.
- Định vị theo giá trị hoặc phong cách sống: Phù hợp với nhóm người có giá trị sống tương đồng.
- Định vị theo mức giá hoặc phân khúc: Phân biệt cao cấp – phổ thông.
Xem thêm về cách xây dựng chiến lược thương hiệu tại bài viết Định vị thương hiệu là gì? Vai trò, cách xây dựng và chiến lược hiệu quả
3.2. Chiến lược truyền thông (Communication strategy)
Chiến lược truyền thông marketing là cách thương hiệu giao tiếp với khách hàng mục tiêu để truyền tải thông điệp, khơi gợi nhu cầu và thúc đẩy hành động. Một chiến lược truyền thông hiệu quả không chỉ giúp tăng nhận diện, mà còn tạo ra kết nối cảm xúc và lòng tin với người tiêu dùng.
Các bước xây dựng chiến lược truyền thông cơ bản:
- Xác định rõ khách hàng mục tiêu: Ai là người bạn đang nói chuyện? (Gen Z, phụ huynh, dân văn phòng, người thu nhập thấp…)
- Lựa chọn kênh truyền thông phù hợp:
- TikTok, Instagram: tiếp cận giới trẻ, nhanh chóng, mang tính xu hướng
- Facebook, YouTube: phổ biến, đa đối tượng
- Email, blog: dành cho khách hàng chuyên sâu, cần thông tin kỹ thuật
- Thông điệp cần nhất quán với định vị thương hiệu: Dù bạn xuất hiện ở đâu, khách hàng cũng cần cảm nhận được cùng một bản sắc thương hiệu.
Nguyên tắc cốt lõi: Truyền thông đúng người – đúng thời điểm – đúng kênh sẽ giúp bạn giảm chi phí mà vẫn tăng hiệu quả.
3.3. Chiến lược định giá (Pricing strategy)
Chiến lược định giá là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận giá trị của khách hàng và vị thế thương hiệu trên thị trường. Một chiến lược định giá hợp lý giúp bạn cạnh tranh, tăng doanh thu và giữ chân khách hàng.
Một số chiến lược định giá phổ biến:
- Penetration pricing (giá thâm nhập):Đặt giá thấp để nhanh chóng chiếm thị phần khi ra mắt.
Áp dụng tốt với thị trường có nhiều đối thủ, khách hàng nhạy cảm về giá. - Price skimming (giá hớt váng): Đặt giá cao khi mới ra mắt, sau đó hạ dần theo thời gian. Thường dùng với sản phẩm công nghệ, thời trang cao cấp.
- Freemium: Cung cấp phiên bản miễn phí với chức năng cơ bản, tính phí khi nâng cấp.
Ứng dụng nhiều trong các sản phẩm phần mềm hoặc nền tảng học online.
Nguyên tắc cốt lõi: Mức giá phải phản ánh giá trị cảm nhận, phù hợp với phân khúc mục tiêu, đồng thời thống nhất với chiến lược định vị của bạn.
4. Hiểu hành vi khách hàng và môi trường marketing
Trong quá trình tìm hiểu marketing căn bản, bạn không nên bỏ qua hai yếu tố cốt lõi là: hành vi khách hàng và môi trường marketing. Đây là những nền tảng để doanh nghiệp đưa ra quyết định đúng đắn và phù hợp với thực tế.
4.1. Yếu tố ảnh hưởng đến hành vi khách hàng
Hành vi mua hàng của mỗi người không đơn thuần là lý trí. Nó được hình thành từ sự kết hợp giữa yếu tố cá nhân và bối cảnh sống. Dưới đây là 4 nhóm yếu tố ảnh hưởng cơ bản:
- Tâm lý: Thói quen, cảm xúc, động cơ cá nhân.
- Văn hóa – xã hội: Giá trị truyền thống, xu hướng cộng đồng, ảnh hưởng từ người thân hoặc nhóm xã hội.
- Công nghệ: Thiết bị sử dụng, thời gian online, mức độ tiếp cận thông tin.
- Nhu cầu cá nhân: Mức thu nhập, lối sống, ưu tiên cá nhân.
Việc hiểu các yếu tố trên giúp bạn dự đoán hành vi mua hàng, chọn thông điệp phù hợp và tối ưu kênh tiếp cận khách hàng.
4.2. Môi trường marketing (PESTEL)
Không chỉ khách hàng, bối cảnh thị trường cũng ảnh hưởng lớn đến chiến lược marketing. Mô hình PESTEL giúp bạn phân tích những yếu tố bên ngoài doanh nghiệp:
- Political (Chính trị): Chính sách thuế, quy định quảng cáo, luật bảo vệ người tiêu dùng.
- Economic (Kinh tế): Thu nhập bình quân, sức mua, lạm phát.
- Social (Xã hội): Thói quen, lối sống, thay đổi trong hành vi tiêu dùng.
- Technological (Công nghệ): Ứng dụng mới, sự chuyển dịch số.
- Environmental (Môi trường): Xu hướng tiêu dùng xanh, bền vững.
- Legal (Pháp lý): Luật sở hữu trí tuệ, trách nhiệm sản phẩm.
Phân tích PESTEL giúp bạn nhìn rộng hơn vấn đề, tránh đưa ra quyết định marketing “chỉ đúng trong phòng họp” mà sai ngoài thị trường.
5. Lộ trình và cách học marketing căn bản cho người mới
Với người mới, học marketing nên theo trình tự từ dễ đến khó, tránh học lan man. Bạn có thể tham khảo các gợi ý dưới đây của chúng tôi:
Nên học gì trước?
- Bắt đầu từ các khái niệm cơ bản như marketing là gì, vì sao cần marketing
- Tiếp theo học các mô hình nền tảng (4P, STP…)
- Sau đó chuyển sang chiến lược và cách triển khai trong thực tế
- Cuối cùng mới học đến công cụ hỗ trợ như Google Ads, Canva, email marketing.
Lưu ý: Bạn nên chọn một hướng chuyên sâu ngay từ đầu: content marketing, digital, thương hiệu,.. thay vì cố học tất cả một lúc.
Một số khóa học và tài liệu bạn có thể tham khảo kiến thức marketing căn bản:
- Google Digital Garage, HubSpot Academy: miễn phí, bài bản, có chứng chỉ
- Sách dễ tiếp cận: Marketing căn bản (Philip Kotler), This is Marketing (Seth Godin), Contagious (Jonah Berger).
- Các case study chiến lược marketing của những thương hiệu lớn.
Tham khảo thêm các case study của những thương hiệu lớn tại trang Kiến thức Marketing của MIC Creative.
6. Câu hỏi thường gặp về marketing căn bản
- Học trái ngành có học marketing được không?
Hoàn toàn được. Marketing không đòi hỏi nền tảng chuyên môn cố định, quan trọng là bạn chịu học và thực hành đều đặn. Bạn có thể tham khảo lộ trình học chsung tôi gợi ý trên.
- Có cần học digital marketing ngay từ đầu?
Không nhất thiết. Digital chỉ là công cụ, không phải nền tảng. Bạn nên hiểu rõ cách khách hàng ra quyết định, cách xây dựng chiến lược, cách định vị thương hiệu trước. Khi đó, việc dùng digital sẽ dễ và đúng hơn.
- Marketing có cần giỏi viết hoặc thiết kế không?
Không bắt buộc. Nếu bạn không mạnh phần sáng tạo, bạn vẫn có thể theo các hướng như phân tích số liệu, lên chiến lược, nghiên cứu thị trường.
7. Kết luận
Qua bài viết này, hy vọng bạn đã hiểu rõ về marketing căn bản, bao gồm các khái niệm nền tảng, mô hình phổ biến và những chiến lược marketing thiết yếu. Quan trọng hơn, bạn có thể sử dụng những kiến thức này để xây dựng nền tảng vững chắc, từ đó áp dụng vào thực tế một cách bài bản và phù hợp với mục tiêu phát triển cá nhân hoặc doanh nghiệp.
Nếu bạn đang có nhu cầu liên quan đến dịch vụ Marketing tổng thể cùng các dịch vụ khác, hãy liên hệ ngay với MIC Creative để được tư vấn giải pháp tối ưu nhất. Chúng tôi tự tin là đối tác Marketing nắm bắt thị trường, thấu hiểu khách hàng, thành thạo công cụ và luôn luôn sáng tạo.
