HTML là gì? Cấu trúc, nguyên lý hoạt động, các tag cơ bản

1. HTML là gì?

HTML (HyperText Markup Language) là ngôn ngữ đánh dấu dùng để tạo cấu trúc cho website, giúp trình duyệt hiểu cách hiển thị nội dung như văn bản, hình ảnh, liên kết, hoặc biểu mẫu.

HTML đóng vai trò như một công cụ xây dựng khung cho website, trong khi các ngôn ngữ khác như CSS và JavaScript giúp làm đẹp và thêm tính năng cho website.

HTML là nền tảng không thể thiếu cho mọi website, từ tĩnh đến động, và có vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh thiết kế web:

• Nền tảng cho mọi loại website: HTML giúp xác định cấu trúc của website, từ văn bản, hình ảnh, các phần tử trang web như header, footer, menu điều hướng đến các liên kết.
• Kết hợp với CSS, JavaScript và backend: HTML giúp tạo ra một website hoàn chỉnh và có tính năng đầy đủ, từ kiểu dáng, màu sắc cho đến các tính năng tương tác.
• Tùy chỉnh nội dung trên website, landing page, email HTML: Khi xây dựng các email HTML, HTML giúp tạo cấu trúc và các phần tử như hình ảnh, nút kêu gọi hành động (CTA) trong email.

HTML có phải là ngôn ngữ lập trình không? Không. HTML không xử lý logic, không có biến, vòng lặp như các ngôn ngữ lập trình.

2. Lịch sử phát triển của HTML

HTML được phát triển bởi Tim Berners-Lee vào năm 1991 tại CERN. Nó ra đời với mục đích đơn giản là giúp chia sẻ tài liệu và thông tin giữa các nhà khoa học trên toàn thế giới thông qua World Wide Web.

HTML đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển và cập nhật, cải tiến khả năng sử dụng và thêm nhiều tính năng mới. Dưới đây là các cột mốc chính:

• HTML 1.0 (1991): Phiên bản đầu tiên với các thẻ cơ bản để tạo liên kết văn bản.
• HTML 4.01 (1999): Hỗ trợ các yếu tố web như bảng, hình ảnh và cải thiện trải nghiệm người dùng.
• XHTML (2000): Mục tiêu là tạo tính chính xác hơn trong cú pháp, nhưng không thành công lâu dài.
• HTML5 (2014): Cải tiến vượt trội với hỗ trợ video, âm thanh, canvas, và form mới, giúp xây dựng ứng dụng web hiệu quả hơn.

HTML hiện đại đang phát triển theo hướng nào?

HTML hiện đại đang phát triển theo những tiêu chuẩn của W3C (World Wide Web Consortium), tổ chức chịu trách nhiệm duy trì các chuẩn web. Những hướng phát triển chính của HTML hiện nay bao gồm:

• Hỗ trợ tốt cho mobile: Tối ưu hóa để đảm bảo website hoạt động tốt trên thiết bị di động.
• Khả năng tiếp cận: Tăng cường khả năng tiếp cận cho tất cả người dùng, bao gồm người khuyết tật.
• Tối ưu hóa SEO: HTML5 và các phiên bản sau hỗ trợ tối ưu hóa cho SEO, giúp cải thiện khả năng lập chỉ mục của công cụ tìm kiếm.
• Web Components và Progressive Web Apps (PWA): Hướng tới xây dựng giao diện người dùng có thể tái sử dụng và các ứng dụng web tiến bộ, mang lại trải nghiệm gần như ứng dụng di động.

3. Cấu trúc và các thẻ (tag) cơ bản trong HTML cần nắm vững

Khi làm việc với HTML, việc hiểu rõ cấu trúc và các thẻ cơ bản là yếu tố then chốt để xây dựng website hiệu quả. Trong phần này, chúng ta sẽ khám phá các thẻ HTML cơ bản mà mọi nhà phát triển web cần nắm vững, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển các trang web chuyên nghiệp và tối ưu.

3.1. Các thẻ trong HTML

HTML sử dụng các thẻ để định dạng, hiển thị nội dung, và tạo tương tác trên website. Dưới đây là các nhóm thẻ cơ bản, được phân loại theo chức năng, giúp lập trình viên xây dựng website chuyên nghiệp.

• Nhóm thẻ định dạng nội dung
  • <p>: Tạo đoạn văn bản.
  • <h1> đến <h6>: Tiêu đề từ lớn đến nhỏ, hỗ trợ SEO (h1 thường dùng cho tiêu đề chính).
  • <strong>: In đậm, nhấn mạnh nội dung (tốt cho SEO).
  • <em>: In nghiêng, biểu thị sự nhấn mạnh nhẹ.
  • <span>: Định dạng một phần nhỏ văn bản, thường dùng với CSS.

• Nhóm thẻ chèn media và liên kết
  • <a>: Tạo liên kết (hyperlink) đến trang khác hoặc tài nguyên.
  • <img>: Chèn hình ảnh.
  • <video>: Phát video trực tiếp.
  • <audio>: Phát âm thanh.

• Nhóm thẻ danh sách và bảng
  • <ul>: Danh sách không thứ tự (bullet).
  • <ol>: Danh sách có thứ tự (số thứ tự).
  • <li>: Mục trong danh sách.
  • <table>: Tạo bảng.
  • <tr>: Dòng trong bảng.
  • <td>: Ô dữ liệu.
  • <th>: Ô tiêu đề (in đậm, căn giữa).

• Nhóm thẻ biểu mẫu và tương tác
  • <form>: Tạo biểu mẫu.
  • <input>: Trường nhập liệu (text, email, password).
  • <textarea>: Hộp văn bản lớn.
  • <select>: Menu thả xuống.
  • <button>: Nút bấm (gửi, hủy).

3.2. Cấu trúc HTML

Một tài liệu HTML chuẩn có cấu trúc rõ ràng, bao gồm các phần chính để đảm bảo trình duyệt hiển thị đúng và tối ưu SEO.

• Khai báo <!DOCTYPE html>: Đặt đầu tài liệu, báo cho trình duyệt đây là HTML5.
• Thẻ <html>: Thẻ gốc, bao quanh toàn bộ nội dung, thường kèm thuộc tính lang (ngôn ngữ, ví dụ: lang=”vi”).
• Phần <head>: Chứa siêu dữ liệu (metadata) không hiển thị trực tiếp. Các thẻ chính bao gồm:
• <title>: Tiêu đề trang, hiển thị trên tab trình duyệt, quan trọng cho SEO.
• <meta charset=”UTF-8″>: Mã hóa ký tự, hỗ trợ tiếng Việt.
• <meta name=”viewport”>: Đảm bảo responsive trên mobile.
• <link>: Liên kết CSS hoặc favicon.
• Phần <body>:
• Chứa nội dung hiển thị trên trình duyệt (văn bản, hình ảnh, biểu mẫu).
• Bao gồm tất cả các thẻ từ các nhóm trên (<h1>, <p>, <form>, v.v.).

Thẻ hreflang là một thuộc tính HTML quan trọng giúp chỉ định ngôn ngữ và khu vực của trang web, tối ưu hóa SEO quốc tế. Tìm hiểu thêm trong bài viết Thẻ Hreflang là gì? Cách thiết lập thẻ Hreflang cho Website

Ví dụ cấu trúc đầy đủ HTML:

4. Cách chạy HTML đơn giản cho người mới bắt đầu

Việc chạy HTML là bước khởi đầu quan trọng để hiểu cách thức hoạt động của các website. Trong phần này, chúng tôi sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết, dễ hiểu giúp bạn tạo và triển khai một file HTML cơ bản, từ đó làm quen với cấu trúc và nguyên lý hoạt động của trang web.

Bước 1: Mở trình soạn thảo thuần văn bản Notepad.

Bước 2: Nhập nội dung muốn hiển thị trên trang web vào Notepad.

Bước 3: Lưu tập tin HTML:

• Bấm vào File, chọn Save As.
• Chọn thư mục muốn lưu tập tin.
• Đặt tên cho tập tin, nhớ rằng tên tập tin cần có phần đuôi là .html (không nên dùng .htm vì có một số hạn chế).
• Chọn UTF-8 cho Encoding.
• Cuối cùng, bấm Save để lưu lại.

Lưu ý: Tên của tập tin HTML không nên chứa dấu khoảng trắng hoặc các ký tự đặc biệt như &, $, #, %, và các ký tự đặc biệt khác. Thay vào đó, hãy sử dụng các ký tự alphanumerical hoặc dấu gạch dưới (_) và dấu gạch nối (-).

Bước 4: Chạy một tập tin HTML:

• Cách 1: Di chuyển đến thư mục chứa tập tin HTML, nhấp chuột phải vào tập tin và chọn Open with để mở bằng một trình duyệt web.

• Cách 2: Mở trình duyệt, sau đó nhấp vào thanh địa chỉ và bấm tổ hợp phím Ctrl + O. Chọn tập tin HTML cần mở và bấm Open. Nếu trình duyệt hiển thị đúng nội dung như mong đợi, nghĩa là bạn đã hoàn thành thành công.

5. Sự khác biệt giữa HTML , CSS và JavaScript

HTML, CSS, và JavaScript là bộ ba công nghệ cốt lõi tạo nên website hiện đại, mỗi cái đảm nhận một vai trò riêng. MIC Creative sẽ giúp lập trình viên hiểu rõ sự khác biệt giữa ba công nghệ này trong bảng tổng hợp sau.

6. Tổng kết

Qua bài viết, chúng ta đã cùng tìm hiểu về HTML là gì, vai trò quan trọng của nó trong việc xây dựng cấu trúc nền tảng cho mọi website hiện nay. HTML là ngôn ngữ đánh dấu không thể thiếu để tổ chức nội dung trên web, tạo nên khung xương cơ bản cho các yếu tố khác như CSS và JavaScript. Hiểu rõ về HTML giúp bạn dễ dàng tối ưu hóa website, từ cấu trúc nội dung đến giao diện và tính năng tương tác.

Nếu bạn đang tìm kiếm dịch vụ thiết kế website chuyên nghiệp, MIC Creative sẵn sàng giúp bạn xây dựng một website chuẩn SEO, bắt mắt và tối ưu cho người dùng. Liên hệ ngay với chúng tôi để nhận được giải pháp thiết kế website tối ưu và hiệu quả nhất cho doanh nghiệp!